ZabytkiZwiedzanie

Zamek w Zatorze

Zamek w Zatorze to obecnie nieco zapomniany i zaniedbany obiekt, właściwie pałac związany przede wszystkim z rodem Potockich. W przeszłości był to jednak jeden z najpiękniejszych i najważniejszych obiektów w regionie, przez pewien czas stolica Księstwa Zatorskiego. Zamek korzeniami sięga XV wieku i niedawno został zwrócony Potockim.  

Historia

Pierwszy zamek książęcy w Zatorze zbudowano około 1455 roku. Wykazywał on wówczas cechy obronne i był siedzibą książąt zatorskich z górnośląskiej linii piastowskiej. Obiekt został zniszczony w czasie Potopu Szwedzkiego. W 2. połowie XVII wieku zamek przebudował Fryderyk Piotr Dunin dobudowując 2 piętro. Po Duninach zamek był w rekach rodu Tyszkiewiczów i Wąsowiczów. Obecny wygląd zamku to efekt prac przeprowadzonych w 1836 roku, kiedy na zlecenie kolejnego własciciela Aleksandra Potockiego dokonano kolejnych zmian w obiekcie. Zamek przebudowano za sprawą Franciszka Marii Lanciego i Parysa Filippiego. Zamek w Zatorze wtedy w romantyczną rezydencją o cechach neogotyku angielskiego. Jego wnętrza ozdobili Kajetan Goliński i Włoch Liatti, dekorując ściany i sufity malowidłami (te w Sali Myśliwskiej są rzadkim przykładem stylu pompejańskiego). Potoccy zgromadzili wielką kolekcję dzieł sztuki, mebli, rzeźb, zbroi i artefaktów egipskich i greckich. Na zamkowych ścianach zawisły obrazy m.in. Leonardo da Vinci, Bacciarellego, Bernarda Canaletto, Francisco Zurbarana, Mirwelta i Velazqueza. Podobno w zamku przechowywano m.in. srebrną tacę królowej Bony, pozłacane sztućce Napoleona, róg myśliwski z kości słoniowej króla Augusta II, siodła królów Sobieskiego i Batorego, pas do ładownicy księcia Poniatowskiego oraz grot od sztandaru Stanisława Augusta. W zamku urządzono również bogato wyposażoną bibliotekę. 

Niestety zamek zdewastowano w czasie II wojny światowej. W 1939 roku został on zajęty i obrabowany przez Wehrmacht. Stał się potem obozem dla kolonistów niemieckich. W roku 1945 zamek został przez władze PRL bezprawnie odebrany właścicielom. Od 1946 roku był siedzibą Instytutu Zootechniki, potem Rybackiego Zakładu Doświadczalnego. W 1961 roku pod kierunkiem Józefa Dutkiewicza przeprowadzono remont, przywracając zamkowi wygląd z 1836 roku. Obecnie znów jest w posiadaniu rodziny Potockich.

Architektura

Zamek w Zatorze zbudowany jest na wysokim brzegu rzeki Skawy i otoczony ogrodem. Wejście na teren posiadłości prowadzi przez neogotycką, ceglaną bramę z krenelażem. Murowany, dwupiętrowy zamek zbudowano na planie prostokąta, z aneksami przy krótszych bokach. Elewacja frontowa jest zaakcentowana czteropiętrową wieżą pośrodku, zwieńczoną krenelażem. Nad oknami parteru widoczne są maswerkowe zdobienia w formie oślego łuku, a nad oknami piętra – gzymsy z arkadkami.

Wnętrze

Wejście do budynku prowadzi przez neogotycki portal do sieni z posadzką ozdobioną herbem Potockich. Z niej na prawo wiodą drzwi do tzw. Sali Paprociowej, a dalej do Sali Bluszczowej. Sale dekorowane są pasami malowanych liści paproci i bluszczu. Po lewej stronie sieni mieści się zdobiona barwnymi malowidłami Sala Myśliwska. Sklepienie sali, podzielone jest stiukowymi listwami o różnym kształcie. W Sali Myśliwskiej sklepienie i ściany, oraz neogotycki piec zdobi polichromia. Za Salą Myśliwską znajduje się Złota Sala, której sklepienie, dekorowane jest sztukateriami o motywach meandra i kasetonami z rozetami, które niegdyś ozdobione było prawdziwym złotem. Do czasu zamknięcia obiekty były one udostępnione zwiedzającym.

Park

Charakter parku pochodzi z 1845 roku, kiedy stworzono go jako ogród krajobrazowy typu angielskiego z zachowanymi niewielkimi fragmentami ogrodu geometrycznego w postaci czterech prostokątnych kwater przylegających do zamku. Po przeciwnej stronie znajdowała się winnica, a dolny ogród był swobodnym układem ścieżek i drzew. Część ogrodu położona na górnym tarasie wyłożona była płytami, otoczona kamienną balustrada z wazonami i marmurowymi posągami. W roku 1960 roku park podzielono na dwie części: „miejską” i „instytutową” oddzielając je od siebie płotem z siatki.

Do dnia dzisiejszego nie zachowały się kamienne balustrady z rzeźbami, a po wazonach zostały jedynie podstawy. O geometrycznym charakterze świadczy obecnie jedynie układ przejść, dzielący tę część parku na cztery prostokątne kwatery, na których środku posadzone są srebrne świerki.

 

Źródła:

– http://www.zamki.pl/?idzamku=zator

– http://dnidziedzictwa.pl/zamek-w-zatorze/

– http://www.malopolska24.pl/index.php/2011/03/zamek-zatorski-duma-stolicy/

– http://www.parki.org.pl/parki-dworskie-i-przypalacowe/zespol-palacowo-parkowy-w-zatorze

Podobne wpisy

Plac Bohaterów Getta w Krakowie

Łukasz Kurbiel

Zamek w Oświęcimiu

Łukasz Kurbiel

Cerkiew św. Paraskewy w Nowicy

Łukasz Kurbiel

Ta strona korzysta z plików cookie. Zakładamy, że nie masz nic przeciwko, ale możesz zrezygnować, jeśli chcesz. Akceptuj Czytaj więcej